***ပဋိသေႏၶစိတ္ျဖစ္ပံု***

စုေတစိတ္ ျဖစ္ျပီးေနာက္ ဘ၀အသစ္၌ ပဋိသေႏၶစိတ္ျဖစ္၏။ စုေတစိတ္ႏွင့္ ပဋိသေႏၶစိတ္တုိ႔သည္ ခ်က္ခ်င္းဆက္၏။ စုေတစိတ္ႏွင့္ ပဋိသေႏၶစိတ္တို႔ အလယ္မွာ အခ်ိန္ကာလ အၾကားကေလးမွ် မျခားေတာ့ေခ်။ ဘ၀အသစ္ ေရာက္ဖို႔ရာ ထိုမွ်ေလာက္ပင္ ျမန္လွ၏။ လူ႔ျပည္မွ စုေတ၍ နတ္ျပည္ေရာက္သူျဖစ္ျဖစ္၊ ငရဲေရာက္သူျဖစ္ျဖစ္ စုေတျပီးသည္ႏွင့္ တစ္ျပိဳင္နက္ ပဋိသေႏၶစိတ္ဆက္ကာ ဆုိင္ရာဘ၀အသစ္၌ ခႏၶာအသစ္ ထူေထာင္မိေလသည္။
မိစၧာအယူ ၂-မ်ိဳး
တစ္ဘ၀မွ တစ္ဘ၀သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ရာ၌ သႆတဒိ႒ိႏွင့္ ဥေစၧဒဒိ႒ိ ၂-မ်ိဳးလံုးမွလြတ္ကင္း၍ သမၼာဒိ႒ိ အယူျဖစ္ေအာင္ သတိထားရမည္။ ထုိ ဒိ႒ိ ၂-မ်ဳိးတြင္ “ဘ၀ေဟာင္း ရုပ္နာမ္ ခႏၶာအိမ္၌ အသက္ေကာင္ေလးရွိ၏။ ထုိ အသက္ေကာင္ကေလးသည္ပင္ ခႏၶာအိမ္ အသစ္လဲကာ ဘ၀အသစ္၌ ေျပာင္းေရႊ႕၍ ျဖစ္၏” ဟူေသာ အယူသည္ သႆတဒိ႒ိတည္း။ (သႆတ = မျပတ္မစဲ အသက္ေကာင္ကေလးျမဲ၏ ဟူ၍ + ဒိ႒ိ = ယူမွားျခင္း) “ဘ၀ေဟာင္းက ရုပ္နာမ္ အားလံုးသည္ (သူတို႔ထင္ေသာ အသက္ေကာင္ႏွင့္တကြ) ဘ၀သစ္၌ လံုး၀ အသဆက္အစပ္ မရွိေတာ့။ သတၱ၀ါ တစ္ေယာက္ေသလွ်င္ ဘ၀ေဟာင္းက အရာ၀တၳဳေတြ အားလံုးျပတ္စဲ၏။ ဘ၀သစ္၌ ထာ၀ရ ဘုရားရွင္ ဖန္ဆင္းမူေၾကာင့္ အျခားသတၱ၀ါ တစ္ေယာက္သာ အသစ္ျဖစ္တန္လွ်င္ ျဖစ္ရသည္”ဟူေသာ အယူသည္ ဥေစၧဒဒိ႒ိမည္၏။ (ဥေစၧဒ = တစ္ဘ၀တံုးလွ်င္ တစ္ဘ၀၏ ရုပ္နာမ္ေတြ အားလံုးျပတ္၏။ ေနာက္ထပ္ဆက္သြယ္ျခင္း မရွိ + ဒိ႒ိ = ယူမွားျခင္း)
သမၼာအယူ
သတၱ၀ါတုိ႔၌ အ၀ိဇၨာ၊ တဏွာ၊ ကံ ဤတရား သံုးပါးသည္ ဘ၀သစ္၌ ျဖစ္ဖို႔ရာ အခ်ဳပ္အျခာတည္း။ ေသခါနီး၌ အ၀ိဇၨာသည္ ဘ၀သစ္၌ ရုပ္ နာမ္ ခႏၶာအျပစ္ကို မျမင္ေအာင္ဖံုးထား၏။ တဏွာက ထုိဘ၀သစ္ကို တပ္မက္ခင္မင္လ်က္ရွိ၏။ မေကာင္းဆုိးရြား ေၾကာက္မက္ဖြယ္ ဂတိနိမိတ္ ထင္လာေစကာမူ ထိုနိမိတ္တုိ႔မွ လြတ္လပ္ေသာ ဘ၀ကို ရလိမ့္မည္ထင္၏။ ထုိသို႔ အ၀ိဇၨာဖံုးထားသျဖင့္ အျပစ္မျမင္ႏုိင္ဘဲ တဏွာက ညႊတ္ကိုင္း စြဲလမ္းရာ ဘ၀အသစ္၌ ကံအစြမ္းေၾကာင့္ ပဋိသေႏၶဟု ေခၚေသာ ရုပ္နာမ္တရာမ်ား ေရွးဦးစြာ စ,တည္မိၾကေလသည္။
ဤသို႔ ဘ၀သစ္၌ ပဋိသေႏၶ ရုပ္နာမ္တုိ႔သည္ ဘ၀အေဟာင္းက အ၀ိဇၨာ၊ တဏွာ၊ ကံ ဟူေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ရကား “ဘ၀ေဟာင္းႏွင့္ မဆက္စပ္ဘဲ ဘ၀သစ္၌ (ထာ၀ရဘုရား စသူတုိ႔၏ ဖန္ဆင္းမူေၾကာင့္) အသစ္ျဖစ္ရ၏”ဟူေသာ ဥေစၧဒဒိ႒ိလည္း မမွန္။ “ဘ၀ေဟာင္းက အသက္ေကာင္ေလးသည္ ဘ၀အသစ္သို႔ ေျပာင္းေရြ႕၍ ျဖစ္သည္”ဟူေသာ သႆတဒိ႒ိလည္း အမွားပင္။ ဘ၀ေဟာင္းက ရုပ္နာမ္တုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕သြားဖို႔ မဆိုထားဘိ၊ တစ္ဘ၀တည္းမွာပင္ တစ္ေနရာ၌ျဖစ္ေသာ ရုပ္နာမ္တုိ႔သည္ တျခားေနရာေရာက္ေအာင္ မပါႏုိင္ၾက။ ျဖစ္ျပီးလွ်င္ ခ်က္ခ်င္းပ်က္ရ၏။ အသက္ေကာင္ဆုိေသာ အရာမွာ နဂိုကပင္ မရွိေခ်။