ေဗာဇၥ်င္အမည္ ရပံု - သေျပကန္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး

‘ေဗာဇၥ်င္’ဆိုတာ ‘ေဗာဇၥ်င္ဂၤ’ ဆိုတဲ့ ပါဠိမွ ဆင္းသက္လာတဲ့ ေဝါဟာရပဲ။

‘ေဗာဇၥ်င္ဂၤ’ဆိုတာလည္း ‘ေဗာဓိ’နဲ႔ ‘အဂၤ’ႏွစ္ပုဒ္ကို ပါဠိနည္းအရ စပ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

‘ေဗာဓိ’မွာ ‘ႏိုးမႈ’ ‘သိမႈ’ အနက္ႏွစ္မ်ိဳးနဲ႔ ဆိုင္ပါတယ္။

အရိယာျဖစ္တဲ့ ဘုရားတပည့္ဟာ ေလာကုတၱရာမဂ္ခဏမွာ သတိ၊ ဓမၼဝိစယ၊ ဝီရိယ၊ ပီတိ၊ ပႆဒၶိ၊ သမာဓိ၊ ဥေပကၡာ တရားခုနစ္ခု အစုအေပါင္းျဖင့္ ကိေလသာအစဥ္ဟူေသာ အိပ္ေပ်ာ္ျခင္းမွ ႏိုးလာတတ္တယ္။

သစၥာေလးပါးကို သိတတ္တယ္။

နိဗၺာန္ကို ကိုယ္ေတြ႕ အသိေရာက္ မ်က္ေမွာက္ျပဳတတ္တယ္။

ဒီေတာ့ သတိစေသာ တရားခုနစ္ပါး အေပါင္းဟာ ကိေလသာဆိုတဲ့ အိပ္ေပ်ာ္ျခင္းမွ ႏိုးေၾကာင္း၊ သစၥာသိေၾကာင္း၊ နိဗၺာန္ကို ကိုယ္ေတြ႕သိေၾကာင္း တရားအစုျဖစ္လို႔ ထိုတရား အစုအေပါင္းကို ‘ေဗာဓိ’ ဆိုရပါတယ္။

‘သတိ’စေသာ တရားတခုခုကိုေတာ့ ထို‘ေဗာဓိ’ေခၚတဲ့ တရားအေပါင္း၏ အစိတ္ ‘အဂၤ’ ဆိုရပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ သတိစေသာ တရားတခုစီကို ‘ေဗာဓိအဂၤ’၊ ေဗာဓိေခၚ တရားအစုအေဝး၏ အစိတ္အဂၤါ - ေဗာဇၥ်င္ဂၤလို႔ ဆိုရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

စ်ာနဂၤ - စ်ာနင္၊ မဂၢဂၤ - မဂၢင္ ဆိုတဲ့ အမည္မ်ားလိုပါပဲ။

ဝိတက္၊ ဝိစာရ၊ ပီတိ၊ သုခ၊ ဧကဂၢတာ တရားငါးပါးအေပါင္းကို စ်ာန-စ်ာန္လို႔ ဆိုရၿပီး၊ ထိုစ်ာနမည္တဲ့ တရားထဲက ဝိတက္စေသာ တခုတခုစီကိုေတာ့ စ်ာနအဂၤ - စ်ာန္၏အစိတ္ စ်ာနင္ဆိုရသလိုပါပဲ။

သမၼာဒိ႒ိစေသာ တရားရွစ္ပါးအေပါင္းကို မဂၢ - မဂ္ ဆိုရၿပီး၊ ထိုအေပါင္းမဂ္တြင္ ပါဝင္ေသာ သမၼာဒိ႒ိစေသာ တရားတခုစီ တခုစီကိုေတာ့ မဂၢအဂၤ - မဂ္၏အစိတ္အပိုင္း မဂၢင္ ဆိုရပါတယ္။

ဒီေတာ့ ေဗာဓိနဲ႔ ေဗာဇၥ်င္ဂၤဟာ အေပါင္းနဲ႔ အစိတ္အျဖစ္ျဖင့္ ကြဲျပားၾကတယ္။

သတိစေသာ တရားအေပါင္းနဲ႔ အစိတ္သာ ျဖစ္ၾကတယ္။

ေဗာဇၥ်င္အမည္ရပံု တနည္း

တနည္းအားျဖင့္ သစၥာကုိ သိတတ္ေသာေၾကာင့္ အရိယာျဖစ္တဲ့ ဘုရားတပည့္ကို ‘ေဗာဓိ’ ဆိုရပါတယ္။

အရိယာ ဘုရားတပည့္ သစၥာသိတာ ေနာက္ကေျပာခဲ့တဲ့ သတိစေသာ ခုနစ္ပါးအေပါင္းနဲ႔ သိတာပါပဲ။

ဒါေၾကာင့္ ဒီတရားအေပါင္းနဲ႔ အရိယာသာဝကဟာ မကြဲမျပား တခုတည္းပါပဲ။

ဒါေၾကာင့္ပဲ ‘ေဗာဓိ’ဆိုရတဲ့ အရိယာဘုရားတပည့္၏ အစိတ္အဂၤါလို႔လည္း ဆိုရပါတယ္။

ဒါက ပညတ္အားျဖင့္ ေဗာဇၥ်င္ဆိုရတဲ့နည္းေပါ့။

ေသနဂၤ - စစ္တပ္အဂၤါ၊ ရထဂၤ - ရထားအဂၤါ အစိတ္အပိုင္း ဆိုတာလုိပါပဲ။

ဆင္ ျမင္း ရထား ေျခသည္ အရာဝတၳဳေလးခုအေပါင္းကို ေသနာ - စစ္တပ္ ေခၚတယ္။

တကယ္ေတာ့ ဆင္ ျမင္း ရထား ေျခသည္ ဝတၳဳသာ အရွိ။ စစ္တပ္ဆိုတာက ထိုေလးခုအေပါင္းကို အစြဲျပဳ ေခၚရတဲ့ အေခၚေဝါဟာရ ပညတ္သာ။

ဒီ ပညတ္ကလည္း သမၼဳတိအရ အရွိပဲမို႔ စစ္တပ္လို႔ပဲ ဆိုရပါတယ္။

အဲဒီ စစ္တပ္ရဲ႕ အစိတ္ ဆင္ ျမင္း စသည္ကိုေတာ့ ေသနဂၤ - စစ္တပ္ရဲ႕ အစိတ္အဂၤါ ဆိုပါတယ္။

ဒါလိုပဲ ဘီး ဝင္႐ိုး စေသာ အစိတ္အပိုင္းေတြ စုေပါင္းမိတဲ့အခါ ‘ရထား’ဆိုတဲ့ ေဝါဟာရ ျဖစ္လာရတယ္။

တကယ္ေတာ့ ဘီး ဝင္႐ုိးစေသာ အစိတ္ဝတၳဳသာ။ တကယ္အရွိ ‘ရထား’ဆိုတာက အမည္ေဝါဟာရ ပညတ္မွ်ပဲ။

သို႔ေသာ္လည္း ေဝါဟာရဟာ ေလာကသမၼဳတိ လူအမ်ားရဲ႕ သမုတ္ခ်က္အရ အရွိပဲ။

ဒါေၾကာင့္ ဘီး ဝင္႐ိုး စေသာ အစိတ္အပိုင္းေတြ စုမိတဲ့အခါ ‘ရထား’ဆိုရၿပီး၊ အစိတ္အစိတ္ ဘီး ဝင္႐ိုး စသည္ကိုေတာ့ ရထဂၤ - ရထား၏ အစိတ္အဂၤါ ဆိုရပါတယ္။

အဲဒါလိုပဲ အရိယာ ဘုရားတပည့္ဟာ ဒီတရားအေပါင္းနဲ႔ သစၥာသိတယ္။

အရိယာသာဝကဟာ တကယ္အရွိေတာ့ မဟုတ္ဘူး။

အဝိဇၨမာန ပညတ္ေခၚ၊ ပရမတၳအားျဖင့္ ထင္ရွားမရွိတဲ့ ပညတ္ပါပဲ။

ဒီတရားအေပါင္း အစြဲျပဳ ပညတ္ထားတာျဖစ္ေတာ့ တရားအေပါင္းရဲ႕ အစိတ္ဟာ ပုဂၢိဳလ္၏ အစိတ္လို႔လည္း ဆိုႏိုင္ပါေတာ့တယ္။

ဒါေၾကာင့္ ယခင္ ပထမနည္းအရ သစၥာသိေၾကာင္း သတိစေသာ တရားအေပါင္း၏ အစိတ္အပိုင္းဟုလည္းေကာင္း၊ ယခုနည္းအရ သစၥာျမင္သိ အရိယာသာဝက၏ အဂၤါ အစိတ္အပိုင္းဟုလည္းေကာင္း ေဗာဇၥ်င္၏အနက္ကို သိရပါတယ္။

ဒါက အ႒ကထာလာနည္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

ပါဠိေတာ္နည္းကို ေျပာၾကဦးစို႔။

ပါဠိေတာ္လာအရ ေဗာဇၥ်င္အနက္

ရဟန္းတပါးက “ျမတ္စြာဘုရား ေဗာဇၥ်င္ေတြ ေဗာဇၥ်င္ေတြလို႔ ဆိုၾကပါတယ္၊ ဘယ္မွ်ေလာက္ေသာ အေၾကာင္းျဖင့္ ေဗာဇၥ်င္ေတြလို႔ ဆိုအပ္ပါသလဲ”၊ ဤသို႔ေလွ်ာက္ထားတဲ့အခါ -

“ေဗာဓာယ သံဝတၱႏၲိ ေခါ ဘိကၡဳ တသၼာ ေဗာဇၥ်ဂၤါတိ ဝုစၥႏၲိ”

ရဟန္း နိဗၺာန္ကို သိျခင္းငွာ ျဖစ္ၾကေသာေၾကာင့္ ေဗာဇၥ်င္တရားမ်ားဟု ဆိုရတယ္လို႔ ဘုရားရွင္က ေျဖၾကားေတာ္မူခဲ့တယ္။

ဒီ ဘုရားရွင္ မိန္႔ခြန္းေတာ္အရဆိုလွ်င္ ေဗာဓိ - နိဗၺာန္ကို သိျခင္း၏၊ အဂၤ - အေၾကာင္း၊ ေဗာဇၥ်င္ဂၤ - နိဗၺာန္ကို သိျခင္းအေၾကာင္းလို႔ ေဗာဇၥ်င္အနက္ရလာပါတယ္။

ဒီအနက္က အမွတ္ရ လြယ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ နိဗၺာန္ကို သိျခင္းအေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ သတိစေသာ တရားမ်ားကို ေဗာဇၥ်င္လို႔ ေခၚရေၾကာင္း ဒီပါဠိအရ မွတ္သားဖို႔ပါပဲ။

(အဘိဓဇမဟာရ႒ဂု႐ု၊ ေ႐ႊက်င္နိကာယဥပဥကၠဌ၊ က်မ္းျပဳအေက်ာ္၊ သေျပကန္ဆရာေတာ္ ဘဒၵႏၲဝါေသ႒ာဘိဝံသ ၏ “ေဗာဇၥ်င္ခုနစ္ပါး တရားျမတ္ရတနာ”၊ ဒုတိယအႀကိမ္ႏွိပ္-၂၀၀၅၊ စာ ၃၇-၄၀)

(ဆရာေတာ္၏ ပံုတူၾကမ္းပန္းခ်ီကို ေရးဆြဲပူေဇာ္သူ ‘မင္းေက်ာ္ခိုင္’ အား ေက်းဇူးတင္ရွိလ်က္)